
Zelfevaluatie datavolwassenheid
Het verbeteren van verantwoord datagebruik binnen organisaties begint bij inzicht. De zelfevaluatie datavolwassenheid, ontwikkeld door het programma Realisatie Informatiehuishouding Binnen de Samenleving (IBDS), is hiervoor een krachtig hulpmiddel. Deze tool helpt organisaties gestructureerd te meten hoe volwassen ze omgaan met data, met aandacht voor thema’s zoals leiderschap, vaardigheden, datakwaliteit en samenwerking.
De zelfevaluatie is breed toepasbaar: van afdelingen en teams tot directies of domeinen. Wel is het cruciaal om vooraf goed te bepalen welk organisatieonderdeel wordt bevraagd, om verschillen in interpretatie te voorkomen. De mate van datageletterdheid van medewerkers speelt hierbij een belangrijke rol. Om de betrouwbaarheid van de resultaten te vergroten, is het aan te raden meerdere mensen per onderdeel de vragenlijst te laten invullen.
Belangrijk is dat de evaluatie geen scorelijst oplevert, maar een vertrekpunt vormt voor een constructief gesprek: waar staan we nu, waar willen we naartoe en welke concrete acties zijn nodig? De resultaten bieden inzicht in ambities, kansen en knelpunten. Voor het formuleren van een vervolgstrategie is er de Beslishulp Datavolwassenheid, die evaluatieresultaten koppelt aan praktische vervolgstappen.
Een goed voorbeeld van praktische toepassing is de gemeente Hollands Kroon, die op basis van de zelfevaluatie een app ontwikkelde in Microsoft PowerApps. Deze digitale tool bevat dezelfde vragen, maar biedt meer analysemogelijkheden. De bouwstenen van deze app zijn beschikbaar via de kennisbank van IBDS, zodat andere overheden hierop kunnen voortbouwen. Voor gebruik of aanpassing van deze app is wel technische kennis van Dataverse vereist. De Excel-variant van de zelfevaluatie is laagdrempeliger en vereist geen programmeerkennis.
De IBDS benadrukt dat deze evaluatie vooral bedoeld is als gespreksstarter, niet als meetlat met vaste normering. Het belangrijkste is dat organisaties de uitkomsten gebruiken om samen te bepalen welke verbeterstappen nodig zijn. Daarnaast bestaan er ook andere modellen en meetinstrumenten voor het meten van datavolwassenheid. Het gaat er vooral om het gesprek te voeren, inzichten te delen en een gedragen handelingsperspectief op te stellen.
De aanpak van de IBDS sluit aan bij een bredere beweging richting datagedreven werken in de publieke sector. Verantwoord datagebruik vraagt om meer dan alleen techniek: het draait ook om cultuur, competenties en samenwerking. Door gestructureerd te meten én in gesprek te gaan, ontstaat ruimte voor gerichte verbetering.
Bron: Artikel “Hoe volwassen is jouw organisatie in verantwoord datagebruik?” op RealisatieIBDS.nl. Deze samenvatting is opgesteld met behulp van AI, gecontroleerd door onze redactie.